Pepetela "Yaka"

Pepetela, a właściwie Artur Carlos Maurício Pestana dos Santos, angolski pisarz, socjolog, uczestnik walk o niepodległość Angoli, oddał w ręce czytelników rozpisaną na wiele głosów, opisującą historię trzech pokoleń rodziny Semedo, sagę. „Yaka” to blisko sto lat historii kształtowania się tożsamości narodowej zróżnicowanej etnicznie Angoli ukazane z perspektywy rodziny portugalskiego banity. 

Białoskóry Óscar Semedo, protoplasta rodu, w 1880 roku, w nie do końca jasnych okolicznościach, zostaje zesłany do Afryki. Dziesięć lat później na świat przychodzi jego jedyny syn – Alexandre, a Óscar wraz z rodziną na stałe osiada w Bengueli. To tutaj dorasta, uczy się i pracuje Alexandre, którego Pepetela czyni głównym bohaterem swojej powieści, tutaj rodzą się jego dzieci, a następnie wnuki. Życie kolejnych pokoleń rodziny Semedo obserwujemy do roku 1975, w którym Angola uzyskała niepodległość. 

„Yaka” to powieść wielowątkowa i wielowymiarowa. Opowieść o koegzystencji dwóch, skrajnie różnych kultur i tradycji – białoskórych kolonizatorów i czarnoskórych rdzennych mieszkańców Angoli – która musi rodzić i rodzi nieustanne konflikty. Wzajemną nieufność, niechęć, czy wręcz wrogość dodatkowo podsycają kolejne kryzysy ekonomiczne. Angolski pisarz doskonale obrazuje życie w nieustannym strachu i niepewności jutra. Ukazuje rasizm i wyzysk ciemnoskórych. Unaocznia niewolnictwo pojmowane nie tylko jako zjawisko społeczne, pokazuje jak można stać się niewolnikiem samego siebie, zgromadzonych dóbr, przyzwyczajeń, sposobu myślenia. W wymiarze jednostkowym powieść Pepeteli to historia o poszukiwaniu siebie i swojego miejsca, o potrzebie poczucia przynależności, o małżeństwie, namiętności, samotności i stracie, jako stałej wpisanej w każde ludzkie życie. 

Trudna to proza, wymagająca czasu i skupienia. Pełna symboli, dynamiczna, generująca silne emocje. Opatrzona znakomitym posłowiem i licznymi przypisami zdecydowanie wzbogaca wiedzę na temat historii Czarnego Lądu.

Przekład: Wojciech Charchalis

(współpraca reklamowa z wydawnictwem GlowBook)